Borba protiv korupcije u Crnoj Gori je u začaranom krugu ”kulture nezakonitosti” i snažnog političkog uticaja na institucije, pa svaki postignuti zakonodavni napredak ostaje mrtvo slovo na papiru. Situacija je posebno problematična na lokalnom nivou gdje se opštine suočavaju sa manjkom kapaciteta, a istovremeno se ”jačaju” kroz partijska zapošljavanja, dok ih jaka centralizacija svodi na komunalne službe. Ovo je saopšteno danas na konferenciji ”Kako liječiti korupciju?” koju je organizovala Politikon mreža u saradnji sa Mrežom za otvoreni dijalog i Institutom za poslovnu i finansijsku pismenost.
Jovana Marović, izvršna direktorka Politikon mreže, istakla je da korupcija prožima sve pore crnogorskog društva. „Duboko ukorijenjene nedemokratske prakse je nemoguće eliminisati sa postojećom sviješću da za njih nema sankcija, kao i da sistem ne prepoznaje odgovornost kao kategoriju“, rekla je ona. „To da li je partijska knjižica zaista jedina preporuka za posao u opštinama i da li se zapošljavanje odvija planski i u skladu sa vizijom i srednjoročnim i dugoročnim planovima, provjerili smo u tri opštine sa različitim vlastima. Ti rezultati nisu ohrabrujući“, kazala je ona predstavljajući neke od projektnih nalaza. „Ulazimo u osmu godinu pregovora sa EU a bez potrebnih rezultata u borbi protiv korupcije“, ocijenila je Daliborka Uljarević, izvršna direktorka Centra za građansko obrazovanje (CGO). „Tužilaštvo se i dalje ponaša kao „odred izviđača“ koji umjesto broja uspješno procesuiranih optužnica izlazi sa brojem izviđaja uz stalne potvrde selektivnog pristupa primjeni zakona“, kazala je ona. Uljarević je potencirala političku volju „kao ključ sadašnje stagnacije i preduslov bilo kakvog zaokreta“. Ona je ukazala i na slabost i partijsku zarobljenost institucija. „Da bismo korupciju smjestili u muzej moramo imati profesionalne institucije kojima ćemo moći vjerovati. Da bi je zadržali u muzeju, moramo izraditi kulturu zakonitosti, ma koliko to bilo teško u društvu u kojem je i obrazovni sistem prožet korupcijom“, zaključila je ona. Siniša Luković, novinar Vijesti, ocijenio je da biti novinar koji se bavi problemima lokalnih samouprava ima brojne loše strane, a koje se, između ostalog ogleda i u potpunom zatvaranju institucija za pristup informacijama. “Predsjednik opštine Tivat je svim svojim saradnicima zabranio da komuniciraju sa mnom i odgovaraju na moja novinarska pitanja, dok se ja njima ne izvinim. A ja sam u svojim tekstovima navodio činjenice”, ilustrovao je Luković primjerom iz sopstvene prakse. Luković je istakao da nadležnosti u Tivtu nisu proširene te da nema nikakvog opravdanja za to što je broj zaposlenih u ovoj opštini od 2015. godine do danas udvostručen. U okviru drugog panela ”Prakse crnogorskih opština u borbi protiv korupcije” moderator diskusije Radoš Mušović, ekspert za EU politike, je istakao da, uzimajući u obzir novu metodologiju Evropske komisije koja se odnosi na proces proširenja na zemlje Zapadnog Balkana, postoji mogućnost da se zemlje članice više zainteresuju i za probleme na lokalnom nivou. On je istakao da se često i organizacije civilnog društva i EU fokusiraju na nacionalni nivo, a da je potrebno poseban fokus staviti na probleme na lokalnom nivou uzimajući u obzir da veliki dio problema koji utiču na životni standard građana dolaze i sa tog nivoa.
Maja Marković, koordinatorka programa u Juventasu, naglasila je da antikorupcijski mehanizmi koji se sprovode na lokalnom nivou, uključujuči planove integriteta, ali i pooštrene procedure zapošljavanja kontinuirano ne pokazuju rezultate i to iz nekoliko razloga. Nerealno je od službenika zapošljenih po političkoj liniji očekivati da takvim praksama stanu na put i da se bore za adekvatnu primjenu pomenutih mehanizama. Dakle, problem nije samo u sprovođenju mehanizama već i u njihovom dizajnu koji nije u potpunosti prilagođen našoj političkoj kulturi i društvenim normama. Pored toga, u Crnoj Gori još ne postoji izgrađen identitet lokalnog službenika za razliku od partijskog identitetakoji je nažalost dominantan kod većine ljudi koji rade u opštinama, zaključila je Marković. Miloš Vuković, izvršni direktor Instituta za finansijsku i poslovnu pismenost, je istakao da je korupcija je pojava koju je teško kvantifikovati budući da je prisutna u cijelom svijetu, pa i u Crnoj Gori. Imajući u vidu njen karakter, borba protiv korupcije je dugoročan i mukotrpan proces pa će zbog toga i trajati dugo. DRI je jedan od ključnih stubova borbe protiv korupcije i njeni izvještaji mogu biti jako dobar alat za sve zainteresovane strane koji se bore protiv korupcije.
U traženju lijeka za korupciju mora se razmišljati o mjerama koje bi osnažile i ohrabrile kako građanke i građane, tako i državne službenike da budu aktivni učesnici borbe protiv korupcije, istakao je Boris Marić, direktor Centra za građanske slobode (CEGAS). Po njegovim riječima: u postojećem političkom i društvenom kontekstu to se čini neizvodljivim, jer je samo produkovanje raznih dokumenata za borbu protiv korupcije više paravan kako do suštinske borbe uopšte ne bi došlo. Sa druge strane, građanima je lakše da korupciju prihvate kao dio sistema nego da se izlažu rizicima prijavljivanja i procesuiranja.
Decentralizacija političkog i državnog sistema je dio rješenja. Donošenje Zakona o lokalnim izborima gdje bi se uvele otvorene liste. Uvođenje politipskog modela organizovanja lokalnih zajednica. Sve u cilju da se građanke i građani identifikuju sa lokalnim prostorom, dožive ga kao dio svog interesa i bore se za njega, zaključio je Marić.
Projekat ”(Anti)koruptivno djelovanje”, u okviru kojeg je organizovana konferencija, podržan je kroz program „Smjestimo korupciju u muzej“ koji vodi Centar za građansko obrazovanje (CGO), u saradnji sa NVO CEMI, NVO Bonum, NVO UL info, NVO Za druga, uz finansijsku podršku Evropske unije i kofinansiranje Ministarstva javne uprave.
Izvor : Politikon.me
MOD 